Geschiedenis spoorwegen
in en om
Roosendaal
 
Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.
 

Het rollend materieel van de ABT
 
Dit verslag is bedoeld om in woord en beeld enig inzicht te geven, welke locomotieven, rijtuigen en goederenwagens dienst deden bij de 'Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen op Zoom - Tholen' (ABT).
 
 

ABT - locomotieven
 
 
Locomotieven 1 en 2, fabrikant 'Schweizerische Lokomotivfabriek und Maschinefabrik' (SLM) te Winterthur, spoorwijdte 1067 mm,
2 assen (B), radstand 1500 mm, middellijn 700 mm.
In dienst gesteld in 1882, bestemd voor lijn Bergen op Zoom - Tholenscheveer.
Leeg gewicht 7,0 ton, dienstvaardig gewicht 8,15 ton, watervooraad 0,66 m3, steenkolenvoorraad 0,18 m3.
Gesloopt: 1 en 2 in 1903.
Foto: Locomotief BT 2 met bagagewagen en drie rijtuigen, serie 1 t/m 5, nabij het station SS te Bergen op Zoom, 1882.
 
Locomotieven 3 t/m 5, tweedehandsjes, gesloopt in 1907 (4 en 5) en in 1921 (3), geen foto.
 
Locomotieven 6 t/m 10, fabrikant 'Société John Cockerill' te Seraing, rijdend tussen Antwerpen en Santvliet, geen foto.
 
Locomotieven 11 t/m 13, fabrikant 'Machinefabriek Breda' te Breda, spoorwijdte 1067 mm, 2 assen (B), radstand 1500 mm, middellijn 700 mm. In dienst gesteld, respectievelijk in 1888, 1889 en 1891,
11 bestemd voor lijn Antwerpen - Santvliet, 12 en 13 bestemd voor lijn Santvliet - Tholenscheveer. Leeg gewicht 12,050 ton, dienstvaardig gewicht 13,800 ton, watervooraad 0,9 m3, steenkolenvoorraad 0,3 m3, geen foto.
 
 
Locomotieven 14 en 15, fabrikant 'S.A. des Ateliers du Thiriau' te La Croyère, spoorwijdte 1067 mm, 3 assen (C), radstand 900+900 mm, middellijn 832 mm.
In dienst gesteld in 1901 (14) en 1906 (15) voor zware bieten- en bedevaarttrams (Halsteren en Berendrecht).
Leeg gewicht 16,0 ton, dienstvaardig gewicht 18,7 ton, watervooraad 2,0 m3, steenkolenvoorraad 0,7 m3.
Gesloopt: 14 en 15 in 1937.
Foto: Locomotief ABT 15 te Bergen op Zoom, 9 mei 1934, fotograaf onbekend.
 
 
Locomotieven 16 t/m 18, fabrikant 'Machinefabriek Breda' te Breda, spoorwijdte 1067 mm, 2 assen (B), radstand 1700 mm, middellijn 850 mm.
In dienst gesteld in 1913 en 1914 (gebouwd in 1903, echter niet afgenomen).
Leeg gewicht 13,100 ton, dienstvaardig gewicht 16,800 ton, water-vooraad 2,3 m3, steenkolenvoorraad 0,55 m3, geen foto.
Gesloopt: 16 in 1938, 17 in 1937 en 18 in 1935.
Foto: Locomotief ABT 17 staat gereed met een korte 'sneltram' in de Stationsstraat te Bergen op Zoom, 1932, fotograaf onbekend.
 
 
Enkele jaren voordat de ABT de dienst met autobussen ging uitvoeren, begon zij als laatste redmiddel om het hoofd nog boven water te houden een dienst met sneltrams tussen Bergen op Zoom en de grens. Daar kon je dan overstappen op een elektrische tram naar Antwerpen. In slechts 35 minuten van Bergen op Zoom naar de grens bij Santvliet of terug was in die dagen zeer snel. En als je het nu over dezelfde weg als destijds per auto doet, zelfs nu ook nog door het grote aantal hindernissen in stad en dorp.
 
 

ABT - rijtuigen
 
 
Het eerste rijtuig voor de BT werd bij aflevering in 1882 in Haarlem gefotografeerd vóór de 'Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorweg-materieel J.J. Beijnes' te Haarlem. De fabriek stond destijds pal tegenover het spoorwegstation, nog rechts in beeld.
In 1882 werden vijf rijtuigen afgeleverd: een 1e en 2e klasse (nr. 1), twee 1e klasse (nrs. 2 en 3) en twee 2e klasse (nrs. 4 en 5).
 
 
Bijna 50 jaar later stonden deze eenvoudige rijtuigen uit 1882 al lang aan de kant, wachtend op kopers die echter nooit kwamen opdagen. Hun uiterlijk zag er overigens ook niet bijster geweldig uit.
 
 
Bij de opening van het traject Antwerpen - Bergen op Zoom in 1887 werden drie kloeke vier-assige rijtuigen (nrs. 6, 7 en 8) in dienst gesteld. Het gewicht was 6380 kilo, terwijl dat van een tweeasser uit 1882 slechts 2800 kilo bedroeg. De eerste en tweede klasse waren door een dubbel middenbalkon van elkaar gescheiden.
 
 
In 1914 werden de soortgelijke rijtuigen 9 en 10 nieuw in dienst gesteld. Daarna volgden in de jaren 1914 en 1923 nog vijf vier-assige tweede-handsrijtuigen, met de nummers 11 t/m 15. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog reed de ABT alleen nog maar op het traject Santvliet - Bergen op Zoom - Tholen en dat zou zo blijven tot het einde van de tramexploitatie in 1934.
Foto: Rijtuig ABT AB 9, oktober 1933, Foto S. Overbosch.
 
 
Het rijtuig 13 was in 1909 gebouwd door N.V. Allan & Co te Rotterdam en kwam in 1914 vanuit Gelderland (GWSM) naar Bergen op Zoom. De foto is gemaakt op 3 juli 1936 (plaats onbekend), nadat de exploitatie van de ABT al was gestaakt.
Foto: Rijtuig ABT AB 13, 3 juli 1936, fotograaf en plaats onbekend.
 
 

ABT - goederenwagens
 
 
In totaal stelde de ABT in de jaren 1882-1900 95 goederenwagens in dienst. Maar liefst 34 stuks kwamen al vrij gauw in beheer en eigendom van de Belgische tak van de onderneming. Na 1900 kwamen er echter geen vervolgbestellingen meer bij. In 1930 was de bovenbouw van de toen overgebleven 57 wagens zodanig slecht, dat de nieuwe exploitant (per 16-07-1930 Zuider Stoomtramweg-Maatschappij, na een faillissement van de ABT) besloot alle wagens tot op het frame toe af te breken en weer geheel opnieuw op te bouwen. Vijf wagens kwamen evenwel niet meer voor een wedergeboorte in aanmerking en werden verschroot. In vier jaar tijds was dit karwei gereed en kreeg de in 1934 tot stand gekomen BBA 5 locomotieven, 11 rijtuigen, 52 zo goed als nieuwe goederenwagens en 2 bagagewagens in handen. Daar werd vervolgens bijna niets meer mee gedaan en al in 1939 was zo goed als alles verschroot.